عجیب ترین موتورسیکلت یاماها ؛ یک لیست شگفت انگیز 12تایی - وبلاگ راضانی

خبرنگاران - الهام زهره وند: یاماها بیش از نیم قرن است که موتورسیکلت می سازد. شرکت اولین موتورسیکلت خود، YA-1 را در سال 1955 ساخت. همان سالی که Yamaha Motor Co. از شرکت اصلی یاماها جدا شد. از آن موقع تا به امروز، این شرکت مجموعه سرگیجه آوری از وسایل نقلیه دوچرخ ساخته است. و از جمله چند موتورسیکلت افسانه ای مانند YZF-R1 و MT-07.

ما بارها درباره موتورسیکلت های نمادین یاماها صحبت نموده ایم. اما همان قدر که این موتورها عالی اند، موتورسیکلت تنها به معنی عملکرد بالا، هندلینگ عالی یا تکنولوژی پیشرو نیست. برای هر YZF-R1 در کاتالوگ یاماها، یک موتور عجیب، ویژه، و غیرمعمول هم وجود دارد، همانند Vogel یا Niken، که ارزش توجه دارند. دقیقاً همین نوع موتورها هستند که این بار قرار است آنالیز شان کنیم.

ما این انتخاب را به 12 مورد از عجیب ترین موتورسیکلت هایی که نشان یاماها را دارند محدود نموده ایم. از کپی آشکار یک مدل پیروزِ رقیب گرفته، تا یک سه چرخ منحصربه فرد که شاید یکی از جسورانه ترین موتورها از سوی یک سازنده بزرگ به شمار برود. شاید بعضی از این ها به عجیبی بعضی از موتورسیکلت های عجیب هوندا نباشند، اما ما فکر می کنیم شما هم موافقید که همه آن ها انحرافی چشمگیر از چیزی هستند که معمولاً با نام یاماها به ذهنمان می آید. چه به نفع شان باشد، چه به ضررشان.

Yamaha Mate (یاماها میت)

وقتی به موتورسیکلت های یاماها فکر می کنید، احتمالاً به ذهنتان نمی رسد که این شرکت یک کپی مستقیم از مدل رقیب بسازد و عرضه کند. اما دقیقاً همین چیزی بود که Mate - و جانشینش TownMate - بودند: یک کپی وفادار از مدل نمادین Honda Super Cub.

سوپرکاب در سال 1958 معرفی گردید و خیلی زود به یک پرفروش در ژاپن و سراسر جهان تبدیل شد. هوندا در سال 1959 حدود 167,000 دستگاه، در ژاپن فروخت. در بازار آمریکا هم پیروز بود: 1,000 دستگاه در ماه در سال 1961 و 40,000 دستگاه در سال 1962 - آن هم فقط با یک موتور کوچک 50 سی سی. بنابراین، عجیب نبود که یاماها تصمیم بگیرد با یک موتورسیکلت ساده Underbone راهِ هوندا را دنبال کند.

Mate U5 و U5D در جولای 1965 معرفی گردیدند. با یک موتور دو زمانه 50 سی سی که 4.4 اسب بخار قدرت و 5 نیوتن متر گشتاور فراوری می کرد. یاماها خیلی زود مدل های بعدی را معرفی کرد: Mate U7 با موتور بزرگ تر 73 سی سی، و سپس مدل های مختلف در دهه های بعد. در سال 1971 نسخه های V50، V70 و V90 عرضه شدند. اما بزرگ ترین تغییر در دهه بعد رخ داد. در سال 1981 یاماها Town Mate را با موتورهای چهارزمانه 50 سی سی و 80 سی سی معرفی کرد که فراوری آن ها تا اواخر دهه 1990 ادامه داشت.

Yamaha SC-1 (یاماها SC-1)

SC-1 اولین اسکوتر یاماها بود. این مدل در سال 1960 عرضه شد. خیلی پس از آن که رقبایی چون Mitsubishi انقلاب اسکوتر را که به وسیله شرکت ایتالیایی Vespa شروع شده بود، به ژاپن آوردند. SC-1 از نظر طراحی شبیه الگوی اسکوترها بود (ساختار گام دار). اما در بخش های دیگر - به ویژه، طراحی - تفاوت زیادی داشت.

وسپا همه اش خطوط ظریف و ظرافت کلاسیک بود؛ اما SC-1 نه کاملاً. نه این که زشت باشد، بلکه ترکیب جعبه ای ظریف، بدنه روان، و دماغه جلویی شبیه پرنده، برای خودش مجذوب کنندهیتی داشت - و در سال 1960 احتمالاً شبیه چیزی از آینده، به نظر می رسید. شاید همانند وسپا حس کلاسیک نداشته باشد، اما به طور قابل قبولی پیر شده، حتی اگر هنوز هم کمی عجیب به نظر برسد.

یاماها فقط یک بدنه شیک روی یک دوچرخ قدیمی نگذاشته بود. SC-1 برای زمان خودش چند فناوری نو داشت: استارت برقی، تورک کانورتر (مبدل گشتاور)، گیربکس دو سرعته، و سیستم تعلیق تک طرفه برای چرخ های جلو و عقب. موتور هم توان مناسبی داشت. یک موتور دو زمانه 175 سی سی با توان 10.1 اسب بخار و 15 نیوتن متر گشتاور.

و پیش از این که ایراد بگیرید: بله، می دانیم که وسپا (و اسکوترها) از نظر فنی موتورسیکلت محسوب نمی شوند. اما بیایید امروز از این تعریف های سختگیرانه بگذریم و از عجیب وغریب بودن SC-1 (و دیگر اسکوترهای یاماها که در ادامه، معرفی می کنیم) لذت ببریم.

Yamaha Zippy (یاماها زیپی)

اسکوترها و مینی بایک های یاماها در دهه های 1970 و 1980 شاید به مقدار موتورسیکلت هایی مثل XT500 افسانه ای نباشند، اما منبع بی انتهای از طراحی های بامزه، عجیب و خاص بودند. نمونه اش Yamaha Zippy از سال 1973، یک مینی بایک 50 سی سی که سراسر حس دهه 70 را می ریخت، مخصوصاً در رنگ قهوه ای. رنگی که یاماها آن را برای کلکسیون خودش حفظ نموده؛ و تعیین است کسی که این تصمیم را گرفته، خوب می دانسته چه می نماید.

هیچ کدام از اجزای Zippy به تنهایی خیلی عجیب نیستند، اما وقتی همه را کنار هم بگذارید، ترکیب غیرمعمولی به وجود می آید: شاسی ستونی ضخیم، فرمان های خیلی بلند، زین کشیده- که گفته می گردد طرح چهارخانه (tartan) هم داشته، هرچند مدرک قطعی نداریم - و تایر عقب بزرگ 5×8 اینچی. این ترکیب جالبی بود، به ویژه، وقتی با چرخ سیمی و تایر باریک جلو مقایسه گردد.

از نظر فنی، Zippy یک کلاچ گریز از مرکز اتوماتیک داشت که قدرت موتور 50 سی سی (با 4.4 اسب بخار و 5.2 نیوتن متر گشتاور) را به چرخ عقب منتقل می کرد. بنابراین سرعت زیادی نداشت (وزن آن هم 74 کیلوگرم بود)، اما خب هدف از یک مینی بایک جمع وجور هم سرعت نیست. همان طور که برترین مینی بایک های جاده ای نشان می دهند، زندگی روی دوچرخ فقط درباره دود کردن لاستیک و شکستن محدودیت سرعت نیست.

Yamaha Chappy (یاماها چپی)

مثل Zippy، مدل Yamaha Chappy در سال 1973 یک مینی بایک بود - در نسخه های 50 سی سی و 72 سی سی - که پر از سرگرمی و شخصیت بود. به گفته یاماها، این مدل بیشتر برای زنان طراحی شده بود. Chappy تایرهای کوچک 8 اینچی داشت، یک گیربکس اتوماتیک دو سرعته - و بعدها نسخه های سه و چهار سرعته هم در طول عمر این مدل معرفی گردیدند. بعلاوه، نسخه 72 سی سی - و طراحی آن چیزی شبیه ترکیبی بین Mate و Zippy بود.

کاور پلاستیکی سفیدش خیلی شبیه Mate (و البته Super Cub) بود، اما فرمان های بلندتر و تایر عقب آن کاملاً شبیه Zippy بودند. زین هم حالت جالبی داشت، با روکش شیاردار که تا کناره ها پایین می آمد. Chappy طبق گفته مالکانش، برای یک مینی بایک سرعت نسبتاً خوبی داشت و اعداد هم این را تأیید می نمایند: نسخه 50 سی سی 3.5 اسب بخار قدرت و 5.4 نیوتن متر گشتاور داشت، در حالی که نسخه 72 سی سی 4.4 اسب بخار قدرت و 6.4 نیوتن متر گشتاور فراوری می کرد. برای وزن اش، واقعاً قدرت قابل توجهی بود.

البته، این موتور هیچ وقت قرار نبود یک کروزنماینده بزرگراهی باشد، اما موتورهای شگفت آوراً پرگشتاور و ضرایب دنده سبک Chappy احتمالاً آن را در سرعت های پایین - هنگام دورزدن در شهر یا مسیرهای خاکی ساده، همان طور که در تبلیغات یاماها دیده می گردد - خیلی سرگرم نماینده می کرد. شاید به مقدار موتورسیکلت های 50 سی سی مدرن یاماها برای آفرود آماده نبوده باشد، اما بدون شک موتور جالبی برای سرگرمی بود.

Yamaha Bobby (یاماها بابی)

مدل Yamaha Bobby چند سال پس از Zippy و Chappy عرضه شد و شاید کمی کمتر از آن ها عجیب بود، اما همچنان یکی از موتورسیکلت های شایسته این لیست از عجیب ترین موتورهای یاماهاست. نه این که از نظر مکانیکی خیلی متفاوت باشد؛ این موتور با پیشرانه های دو زمانه 50 سی سی یا 80 سی سی ساخته می شد که وزن 72 کیلوگرمی اش را در جاده ها و مسیرهای ژاپن دهه 70 حرکت می دادند. نسخه 50 سی سی 3.6 اسب بخار قدرت و 4.3 نیوتن متر گشتاور داشت.

تا اینجای کار، همه چیز عادی به نظر می رسید، برای یک مینی بایک 50 سی سی یاماها. اما طراحی Bobby نشان داد که هرچند یاماها در بخش مکانیکی نوآوری بزرگی ننموده بود، فلسفه طراحی اش همچنان منحصر به فرد بود. ویژگی خاص این مینی بایک، فریم آن بود که باتری، فیلتر هوا، باک بنزین و مخزن روغن را در ستون اصلی جا داده بود. روی کاغذ این چیدمان عجیب به نظر می رسید، اما یاماها آن را با ظرافت اجرا کرد، با ستونی ضخیم و طرح های گرافیکی فوق العاده دهه 70.

جزئیات دیگر شامل چرخ های کوچک و ضخیم، کاور کرومی سوراخ دار اگزوز و فرمان های بلند بودند. شاید به مقدار Zippy و Chappy عجیب نباشد، اما همچنان یک طراحی ویژه، و متفاوت بود. و نام اش؟ یاماها می گوید منظورشان از Bobby این بوده است که القا کند: بدون هیچ نگرانی، این طرف و آن طرف پریدن. خب، یاماهاست دیگر!

Yamaha Passol (یاماها پاسول)

امروز شاید ساخت یک موتورسیکلت عمدتاً برای زنان ساده لوحانه - یا حتی مشکل ساز - به نظر برسد، اما یاماها در دهه 1970 کاملاً به این ایده، اعتقاد داشت. Chappy یکی از اولین کوشش های شرکت بود، اما Passol سال 1977 این موضوع را خیلی جلوتر برد، با طراحی کاملاً گام دار که احتیاج نداشت سوار پا را از روی بدنه بیندازد. فقط کافی بود پا بگذارند، بنشینند و حرکت نمایند.

Passol موتور عجیبی بود، با طراحی ای که شباهت آشکاری به Mate و Super Cub داشت، اما همزمان، زاویه های چشمگیری داشت، به ویژه، در قسمت عقب. ترکیب زاویه رو به بالای زین و خطوط مورب بدنه نیمه پشتی موتور برای یک وسیله نقلیه عمومی خیلی جلوتر از زمان خودش بود، اما جای شکایتی نیست: ظاهر مجذوب کنندهی داشت.

دیگر ویژگی های کاربرپسند شامل کلاچ اتوماتیک، ترمز دستی برای چرخ عقب، و وزن بسیار سبک 45 کیلوگرمی بودند. و این خیلی خوب بود، چون موتور دو زمانه 50 سی سی آن فقط 2.2 اسب بخار قدرت و 3.5 نیوتن متر گشتاور فراوری می کرد. شرکت ادعا کرد که Passol یک پیروزیت تجاری شد، مشتریان زیادی جذب کرد و بخشی را که یاماها Soft Bike می نامید، پایه گذاری کرد. یاماها یک سال بعد Passola را معرفی کرد که ظاهر مشابهی داشت، کمی تغییر در بدنه داده بود، امکاناتی مثل نشانگر سوخت اضافه نموده بود، و قدرت را به 2.7 اسب بخار افزایش داد.

Yamaha Carrot (یاماها کروت / هویج)

باید صادق باشیم: خیلی از موتورهای یاماها در این لیست تا حدی به خاطر نام شان اینجا هستند. Zippy، Chappy و Bobby نام های بانمکی داشتند، اما Carrot (هویج)؟! مجبور بودیم آن را هم اضافه کنیم، حتی اگر یک موتور معمولی بود. خوشبختانه این طور نیست - شما هم انتظار کمتری از یاماها نداشتید، نه؟

Carrot در سال 1979 عرضه شد، درست پس از Passol و Passola. این هم یک وسیله دوچرخ ارزان بود که برای همان بازار Soft Bike طراحی شده بود که یاماها با محصولات پیشین اش ایجاد نموده بود. این مدل حتی سبک تر از Passol بود، فقط 42 کیلوگرم وزن داشت، و موتور دو زمانه 50 سی سی آن همان 2.2 اسب بخار قدرت و 3.5 نیوتن متر گشتاور را فراوری می کرد. اما Carrot همانند Passol طراحی گام دار نداشت؛ بلکه بیشتر شبیه یک دوچرخه موتوری بود، با فریم لوله ای و فرمانی شبیه دوچرخه - همراه با ترمزهای دستی و حتی یک سبد اختیاری جلوی موتور.

نسخه ای از Carrot با رنگ سفید-کرم و زین چهارخانه قرمز واقعاً مجذوب کننده بود و می توان تصور کرد که نمونه های زیادی از آن در خیابان های ژاپن اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 این طرف و آن طرف می رفتند.

Yamaha Vogel (یاماها فوگل)

اگر لیست ما از مجذوب کننده ترین ATVهای یاماها را خوانده باشید، می دانید که هوادار ATVهای آفرود و کاربردی این شرکت ژاپنی در دهه های 1980 و 1990 هستیم. ترکیب طراحی حجیم و گاهی بیش ازحدِ بدنه آن ها چیزی است که برای ما جواب می دهد. موتورسیکلت Vogel احتمالاً نزدیک ترین چیزی بود که یاماها تا آن موقع به چنین سطحی در یک موتور رسیده بود - و چه موتوری!

یاماها Vogel را در سال 1980 به عنوان یک مینی بایک فضای باز عرضه کرد؛ با تایرهای مکعبی 8 اینچی و قفسه های بار در جلو و عقب، که در رنگ های سبز زیتونی، سفید یا نارنجی با بخش های فلزی سیاه تزئین شده بودند. باک سوخت یکی از نکات برجسته بود: تناسباتش طوری بود که انگار کسی آن را در فتوشاپ افقی فشرده نموده است! نتیجه، همراه با ابعاد جمع وجور، باعث شد Vogel شبیه یک نسخه کارتونی شده یک موتور آفرود سخت جان به نظر برسد. واقعاً دیدنی بود.

Vogel با یک موتور دو زمانه 50 سی سی با سیستم Torque Induction عرضه شد که 2.9 اسب بخار قدرت و 4 نیوتن متر گشتاور فراوری می کرد. یاماها بعلاوه نسخه جاده ای آن را ساخت به نام Pocke، با طراحی مشابه اما تایرهای استاندارد و بدون قفسه های بار. به نظر ما آن قدرها مجذوب کننده نبود - مگر این که درباره نسخه Midnight Pocke از سال 1981 صحبت کنید، با ترکیب رنگ مشکی و طلایی که خیلی شبیه طرح افسانه ای John Player Special روی یکی از سریع ترین ماشین های فرمول 1 تاریخ، یعنی Lotus 78 بود.

Yamaha Towny (یاماها تاونی)

به گفته یاماها، Passol یک پیروزیت بزرگ بود، و Towny نتیجه مستقیم این پیروزیت شد. یک Soft Bike هدف گذاری شده، برای مردان، که البته قوی تر بود - دست کم به نسبت Passol - با موتوری 2.7 اسب بخاری و فریمی ضخیم تر که مناسب افراد قدبلندتر و سنگین تر طراحی شده بود. آیا واقعاً یاماها لازم داشت بازاریابی اش را مستقیم روی مردان هدف بگیرد؟ احتمالاً نه، اما بگذاریم این استراتژی تبلیغاتی بحث برانگیز، از مجذوب کنندهیت یک محصول خاص دهه 1980 کم نکند.

با این که Towny پاسخی به پیروزیت Passol بود، اما از نظر بصری بیشتر شبیه یک ادامه برای Carrot به نظر می رسید. ظاهرش بیشتر شبیه یک دوچرخه موتوری بود، با فرمان و ترمزهای دستی شبیه دوچرخه، فقط با فریمی ضخیم تر که خیلی شبیه بعضی از دوچرخه های برقی مدرن بود. (به خصوص یادآور Swagtron EB-7، که ما آن را یکی از برترین دوچرخه های برقی سال 2023 نامیدیم).

مثل بسیاری از اسکوترهای یاماها، Towny هم سیستم انتقال قدرت با محور (Shaft-driven) داشت، به این معنی که راننده ها مجبور نبودند نگران پاشیدن گل و کثیفی از زنجیر و آلوده شدن لباس هایشان باشند. Towny یکی از سه موتورسیکلتی بود که در سال 1980 جایزه G Mark ژاپن را برد، همراه با Suzuki FA50 و RG50E.

Yamaha Tracy (یاماها تریسی)

تا سال 1983، نام گذاری اسکوترها به نام سبزیجات، حیوانات و صفت ها برای یاماها احتمالاً دیگر قدیمی شده بود. یک دهه نو احتیاج به یک سبک نام گذاری تازه داشت، و دقیقاً همین رخ داد: Yamaha Tracy. کسی نمی داند آیا اشاره ای به Dick Tracy است یا شهر Tracy, California، اما یک چیز قطعی است: این نام، کاملاً یاماهایی است.

اما Tracy فقط یک نام عجیب نداشت. اول از همه، بسیار قوی تر از اسکوترهای قبلی یاماها بود؛ با موتوری 123 سی سی که 15.8 اسب بخار قدرت و 16.7 نیوتن متر گشتاور فراوری می کرد. این موتور نه تنها برای یک اسکوتر قدرت مناسبی داشت، بلکه به لطف سیستم Yamaha Energy Induction System (YEIS)، از نظر مصرف سوخت هم کارآمد بود. این سیستم ورودی هوای موتور دو زمانه را بهبود می داد و در نتیجه بازدهی و صرفه جویی سوخت را افزایش می داد.

از نظر طراحی هم Tracy اسکوتر زیبایی بود، مخصوصاً اگر هوادار دهه 1980 باشید. ظاهرش کاملاً رتروفیوچریستیک بود؛ با خطوط زاویه دار و پلاستیک های سه رنگ، و جلوپنجره ای که به راحتی می توانست روی یک خودروی همان دوران قرار بگیرد. یاماها ادعا می کرد که این طراحی فقط نمایشی نبود، بلکه از نظر آیرودینامیک هم مفید بوده- هرچند ما تصمیم گیری درباره این که یک اسکوتر ایستاده چقدر می تواند آیرودینامیک باشد را به شما می سپاریم!

Yamaha Gear (یاماها گیر)

در لیستی از خیلی ژاپنی ترین موتورسیکلت ها، احتمالاً Yamaha Gear بیشترین شایستگی را دارد - اما نه به خاطر نام عجیب، طراحی غیرمعمول یا فناوری خاص. علت ساده است: این موتور مخصوص تحویل کالا در شهرهای شلوغ ژاپنی مثل توکیو ساخته شده بود، جایی که کوچه ها آن قدر باریک اند که خودروهای چهارچرخ معمولی نمی توانند وارد شوند.

به همین منظور، Gear یک صندلی کوتاه یک نفره داشت و یک قفسه بزرگ پشت راننده، همراه با قلاب های نگهدارنده، برای جعبه ها و وسایل مختلف - کاملاً ایده آل برای پیک های موتوری. نیروی محرکه پیک های ژاپنی دهه 1990 یک موتور دو زمانه 50 سی سی بود که 4.9 اسب بخار قدرت و 5.6 نیوتن متر گشتاور فراوری می کرد. نه چیز هیجان انگیزی، حتی برای یک اسکوتر، اما هدف چیز دیگری بود: راننده های شهری به گشتاور مناسب در دورهای پایین و میانی و مصرف سوخت عالی احتیاج داشتند - و یاماها دقیقاً همین ها را در موتور Gear تأمین نموده بود.

به جز این، Gear موتوری ساده، و بی هیاهو بود، با طراحی خنثی در ترکیب رنگ خاکستری و مشکی. بنابراین، به مقدار دیگر یاماهاهای این لیست از نظر بصری خاص نبود. اما نکته اصلی همان قفسه عقب بود - و ایده عجیب یک موتورسیکلت ساخته شده برای حمل بار، خیلی قبل تر از آن که خدمات تحویل فوری در جهان فراگیر شوند.

Yamaha Niken (یاماها نیکن)

تا این جا همه موتورسیکلت های این لیست اساساً دوچرخ بودند، اما Niken یاماها این طور نیست. و این فقط یک سه چرخ معمولی هم نیست: دو چرخ جلوی آن واقع شده است، بر خلاف سه چرخ های قدیمی هوندا (Honda ATC) که دو چرخ عقب داشتند.

Niken که در سال 2019 معرفی گردید، از شاسی ای استفاده می کرد که یاماها آن را Leaning Multi-Wheel (LMW) نامید. به گفته یاماها، این فناوری اعتمادبه نفس بی نظیری به راننده، در طیف وسیعی از شرایط جاده می داد. چرخ اضافه جلو باعث افزایش چسبندگی و پایداری، به ویژه، در پیچ ها می شد، بدون این که تجربه سواری روی یک موتور دوچرخ سنتی را خراب کند. تست نمایندگان آن موقع توانستند نیکن را در پیچ ها تا زاویه 43 درجه خوابانده، و همچنان بدون مشکل کنترل نمایند، چون دو چرخ جلویی اعتماد زیادی می دادند، فارغ از شرایط آب وهوایی.

افزون بر این فناوری شاسی، Niken قدرت زیادی هم داشت: یک موتور سه سیلندر 847 سی سی گرفته شده از موتور CP3 در یاماها MT-09. یاماها در سال 2023 Niken را با سیستم تعلیق بهتر، موتوری قوی تر و ارگونومی بهبود یافته به روزرسانی کرد. با این حال، ممکن است عمر این مدل زیاد طولانی نباشد: تا زمان معرفی نسخه نو، فروش آن در آمریکای شمالی متوقف شده بود و فروش در ژاپن هم در آوریل 2024 انتها یافت.